DÖKÜM

Metalleri biçimlendirmenin en kolay yolla­rından biri dökümdür. Önce istenen biçimde bir kalıp hazırlanır. Ergimiş metal bu kalıbın içine dökülür. Metal soğuyunca kalıbın biçimini alır. Dökümcülükte en çok kullanılan metal “dökme demir”dir. Alüminyum ve çinko alaşımları da dökme yöntemiyle biçimlendirilir.

Metal dökmekte kullanılan kalıplar kum­dan, ya da dökülecek metalden daha yüksek bir ergime noktası olan başka bir metalden yapılır. Kum kalıp yaparken, yapılacak ilk iş bitmiş eş­yanın bir modelini hazırlamaktır. Sonra modelin çevresi sıkıca ıslak kumla kaplanır. Bu iş için, kolayca birbirine yapışabilen özel bir kum kul­lanılır. Model kaldırılınca, geriye taklidi kalır. Kumun içinde bir kanal açılarak metalin bura­dan oyuk kalıba dökülmesi sağlanır. Sonra hava­nın kalıptan dışarıya çıkabilmesi için, ikinci bir kanal açılır. Her şey tamam olunca kalıba metal dökülür. Bu iş yapılırken her iki kanalın da dol­masına dikkat edilir. İki kanal da dolunca, kalı­bın dolduğu anlaşılır. Çok kez kalıp ergimiş metalle dolduktan sonra, üzerine bir miktar daha metal eklemek gerekebilir. Çünkü kalıbın içindeki maden soğurken küçülür.

Kumdan kalıpların bir büyük sakıncası var­dır; o da, yalnız bir kez kullanılabilmeleridir. Metal donduktan sonra kum kalıp kırılır, ancak bu yoldan dökülen eşya çıkarılabilir. Bu sakınca­yı gidermek için metal kalıplar yapılmıştır. Bu kalıplar defalarca kullanılabilir. Kalıp iki parça halinde yapılır. Metal kalıba dökülüp donduk­tan sonra, kalıbın iki yarısı birbirinden ayrılarak, dökülmüş olan eşya çıkarılır. Ergitilmiş metal kum kalıba döküldüğü gibi, metal(kokil) kalıba da dökülebilir. Ya da basınçla kalıbın içine girmeye zorlanır. Basınçlı döküm yöntemiyle otomatik döküm yapılabilir. Bu yöntemden toptan üretim­de yararlanılır. Metal kalıpların içinde içi boş kanallar vardır. Bu kanallarda metali soğutmak için su dolaşır. Böylece ergimiş metal çabucak soğuyup katılaşır; dökülmüş eşya beklenmeden kalıptan çıkarılabilir.

Gerek kum, gerekse metal kalıplarda döküm ancak teker teker yapılabilir. Öte yandan, sürekli döküm yapmaya elverişli bir yöntem de geliştiril­miştir. Bu yöntemle çubuklar, kalın metal di­limleri gibi yalın biçimli eşya yapılır. Fırından çıkan ergimiş metal, doğrudan doğruya suyla soğutulan kalıplara dökülür. Metal soğuyup do­narken, metal parçası yavaş yavaş ve sürekli olarak kalıbın dibinden çekilir.

Döküm öbür ana biçimlendirme yöntemleri için de bir ön işlem yerine geçer. Metal yapım fırınından çıkan ergimiş maden dikdörtgen kalıp­lara dökülerek “külçe” denen maden blokları elde edilir. Ancak külçeler çok büyük olduğun­dan, metal düzenli bir miçimde soğumaz( içinde birtakım gerginlikler meydana gelebilir). Ayrıca metal soğurken küçüleceğinden, birtakım boş­luklar, çatlaklar da oluşabilir. Külçe halindeki metal daha düzgün ve tekdüze bir duruma gelebilmesi için, külçeler tuğla ile astarlanmış bir fırında yeniden ısıtılır ve akkor sıcaklığında saatlerce bırakılır. Bu işlemden sonra külçe sıkıştırılarak uygun bir biçime sokulur. Böylece metal daha sonraki işlemlere hazırlanmış olur.

 

DÖKÜMCÜLÜK İLE İLGİLİ DİĞER BİLGİLER YAYINA HAZIRLANIYOR....